Poniższe pytanie zostało zadane przez Johna Roska, adwokata/autora, którego cotygodniowy felieton „Pytania i odpowiedzi dotyczące prawa” był publikowany w Champaign News Gazette.

Pytanie

Jakie prawa przysługują w przypadku zwolnienia okresowego? Czy mam prawo do odprawy bądź zasiłku dla bezrobotnych? Czy mam prawo do wcześniejszego ostrzeżenia przed zwolnieniem okresowym? Jak długo od ostatniego dnia pracy muszę czekać na zapłatę za wykonaną pracę?

Odpowiedź

Z reguły w takiej sytuacji nie przysługuje odprawa (czyli dodatkowa zapłata w uzupełnieniu do wynagrodzenia za przepracowane godziny). Czasami w pisemnej umowie o pracę znajduje się zapisek o odprawie, podobnie jak w umowach związkowych. Najczęściej jednak nie można na to liczyć.

Jeżeli jak większość ludzi nie masz pisemnej umowy o pracę i nie dotyczy Cię umowa związkowa, jesteś tak zwanym pracownikiem o niesformalizowanym stosunku pracy. Oznacza to, że pracujesz z dobrej woli pracodawcy. Jeśli pracodawca postanowi Cię zwolnić na pewien okres czasu, może to zrobić. O ile pracodawca nie stosuje dyskryminacji ze względu na rasę, płeć, religię lub różne inne nielegalne motywy, może zwolnić pracownika bez podania przyczyny.

Jeżeli nie zwolniono Cię za niewłaściwe zachowanie i to nie Ty rezygnujesz z pracy, masz prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Świadczenia te otrzymywane są z Departamentu Bezpieczeństwa Zatrudnienia stanu Illinois i pochodzą z ubezpieczenia od bezrobocia, na które pracodawcy odprowadzają składki.

Ostatnia wypłata powinna zostać wypłacona „w całości i w momencie rozstania, o ile to możliwe”. W przeciwnym należy ją wypłacić nie później niż w dniu „następnej regularnie zaplanowanej wypłaty”. Jeśli poprosisz pracodawcę o wysłanie czeku, musi spełnić Twoje życzenie.

Prawo stanu Illinois wymaga również wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za cały nagromadzony i niewykorzystany czas urlopu.

Do wcześniejszego ostrzegania o zwolnieniach okresowych zobowiązane są tylko duże podmioty. W Illinois obowiązują federalne i stanowe ustawy dotyczące zawiadamiania pracowników o zmianie zatrudnienia i przekwalifikowaniu (Worker Adjustment and Retraining Notification, WARN). Ustawy WARN nakładają na wybranych pracodawców obowiązek zawiadamiania pracowników z 60-dniowym wyprzedzeniem o „zamknięciu zakładu" lub „masowych zwolnieniach okresowych”.

Główną różnicą pomiędzy stanową a federalną WARN jest fakt, że nasza stanowa wersja dotyczy mniejszych pracodawców i zwolnień na mniejszą skalę. WARN stanu Illinois obejmuje pracodawców zatrudniających co najmniej 75 pracowników na pełny etat (w wersji federalnej minimum wynosi 100).

WARN stanu Illinois wymaga zawiadomienia, jeżeli pracodawca planuje okresowe zwolnienie co najmniej 25 pełnoetatowych pracowników, stanowiących co najmniej jedną trzecią ogólnej liczby pełnoetatowych pracowników w danym zakładzie. W wersji federalnej jest to 50 pracowników.

W przypadku planowanego zwolnienia 250 pełnoetatowych pracowników WARN stanu Illinois nakłada na pracodawcę obowiązek zawiadomienia o tym fakcie z 60-dniowym wyprzedzeniem, bez względu na stosunek liczby zwalnianych do ogólnej liczby zatrudnienia. Według prawa federalnego jest to 500 pracowników.

Na podstawie obu ustaw zwolnienie, które miało trwać krócej niż 6 miesięcy, a które wykracza poza ten okres, stanowi „utratę zatrudnienia”, co wymaga zawiadomienia.

Na podstawie obu ustaw pracodawca, który narusza prawo poprzez zamknięcie zakładu lub zwolnienie bez odpowiedniego wypowiedzenia, jest zobowiązany do wypłaty każdemu zwolnionemu pracownikowi do 60 dni zaległego wynagrodzenia i świadczeń.

Pracodawca nie musi zawiadamiać o zwolnieniach w trzech przypadkach. „Słabnąca firma” nie musi tego robić, jeśli zawiadomienia odstraszyłyby inwestorów lub kredytodawców, którzy mogliby ją uratować. Zawiadomienia nie są wymagane, jeśli zwolnienia okresowe lub zamknięcia są nieprzewidywalne albo wynikają z klęski żywiołowej.